شیوه و روال پذیره نویسی پروژه های ساختمانی در منطقه 22 تهران به این صورت است که شرکت تعاونی سازنده پس از اینکه خرید زمین پروژه قطعی شد و قرارداد خرید زمین را با فروشنده منعقد نمود، اقدام به عضوگیری از طریق پذیره نویسی نموده و اطلاع رسانی می کند که امتیاز واحدهای پروژه را -با تعریف تعداد و تیپ واحدها و امکانات پروژه- با قیمت و شرایط پرداخت مشخص به متقاضیان واگذار می کند. معمولا از زمان قطعی شدن خرید زمین تا تکمیل عضوگیری، مدت زمانی طول می کشد که امتیاز واحدها به اعضای اولیه واگذار شود که البته این مدت زمان برای سازندگان و پروژه های مختلف متغیر است. اگر سازنده ای گمنام باشد و پروژه مورد نظر اولین پروژه این سازنده باشد و یا قیمت و شرایط پرداخت آن با منطق بازار همخوانی نداشته باشد، طبعا متقاضیان کمتری را به سوی خود جلب می کند و این زمان به چند ماه و بیشتر از یکسال هم می کشد.
اما پروژه هایی هم هستند که شرکت سازنده مربوطه دارای اعتبار و کارنامه خوبی در منطقه می باشد و فاصله اطلاع رسانی تا تکمیل ظرفیت عضوگیری آنها بیش از چند ساعت طول نمی کشد و معمولا چنین پروژه هایی برای سرمایه گذارانی که با بازار امتیاز در ارتباط هستند و اخبار را دنبال می کنند جذابیت بیشتری دارد و این قشر در صف اول واریز اولیه چنین پروژه هایی حضور دارند. دلیل آن نیز واضح است، سرمایه گذار جماعت نبض اش با نبض بازار می زند و می داند که پذیره نویسی یک پروژه جدید از یک سازنده خوشنام یعنی افزایش تقاضا و کاهش عرضه در مدت زمان خیلی کم و نتیجه اش افزایش قیمت امتیاز آن پروژه و در نهایت سود چندصد درصدی برای سرمایه گذار است.
تا اینجای داستان را همه می دانند و هم شرکت سازنده و هم سرمایه گذار و هم مصرف کننده ای که دیرتر از سرمایه گذار از وجود پروژه آگاه می شود و مجبور است حق امتیاز آن پروژه را از سرمایه گذار خریداری کند به امید سود بیشتر در بازه زمانی طولانی تر، همه از این روند آگاه، راضی و خشنود هستند و هر یک به اندازه پتانسیل های خود سود می برند. در این بین اما، اتفاقی در حال وقوع است که در نوع خود بدعت محسوب شده و نگارنده را بر این داشت که به سهم خود سوالی مهم را در ذهن مخاطب پررنگ کند.
آیا در منطقه 22 سابقه داشته است که واحدهای یک پروژه قبل از پذیره نویسی و حتی قبل از قطعی شدن خرید زمین تکمیل ظرفیت شود و حتی یک واحد برای عرضه اولیه وجود نداشته باشد؟ اساسا امکان چنین امری نیز محال به نظر می رسد اما به همین روشنی اتفاق افتاده است. مثل خودرو ، بورس ، ارز و … در پذیره نویسی یک پروژه در منطقه 22 هم قشر مصرف کننده دور خوردند و از بازی کنار گذاشته شدند. تمامی واحدها تنها یک روز پس از خبر قطعی شدن خرید زمین- و حتی قبل از این خبر- بدون اینکه هیچگونه اطلاع رسانی از سمت شرکت سازنده شده باشد، با لابی سازنده و یک دفتر املاک واسطه تکمیل ظرفیت اعلام شده و امتیاز همان واحدها با عدد 1.2 تا 1.5 میلیارد تومان قیمت گذاری شده است.
به زبان ساده یعنی تمامی حدود 200 حق امتیازی که می توانست در اختیار مصرف کننده واقعی قرار بگیرد تنها با واریزی اولیه پول زمین و تراکم به شرکت سازنده، هم اکنون همان مصرف کننده باید همان عدد را واریز نماید به علاوه 1.2 تا 1.5 میلیارد تومان هزینه چراغ سبز سازنده با شخص واسطه. با این توضیح که این عدد حق امتیاز تنها پس از یک روز به این حباب رسیده است و انتظار آن می رود که چشم طمع واسطه در روزهای آتی این حباب را بزرگ تر و بازار را داغ تر کند. تنها راه مقابله با تکرار این پدیده بی اعتنایی به تبلیغات واسطه ها و نخریدن از چنین فروشنده هایی ست.
حرف حساب: این روند واقعا پذیره نویسی است یا احتکار امتیاز؟!!! آنهم در این شرایط اقتصادی که قیمت ها دایم در حال نوسان و افزایشی شدن هستند، آیا رواست که میلیاردی از جیب قشر مصرف کننده به جیب گشاد دلالان و واسطه های همیشه در صحنه سرازیر شود و هیچ نظارت قانونی هم در کار نباشد؟ چقدر این روند یادآور زمان جنگ ایران و عراق است که برخی اجناس مورد نیاز مردم را با ارز دولتی وارد می کردند و از عرضه آن به مردم امتناع می کردند و به امید سودهای کلان در انبارها احتکار می کردند. براستی آن محتکرها امروز کجا هستند و چه می کنند؟ به قول بزرگی تاریخ تکرار می شود!
نگارنده ؛ بزرگمهر کیانی
